Miyerkules, Enero 22, 2014

Gabay sa pag basa

Maari nyo gamit ang mga nilalaman para maging gabay sa pagbasa ayon sa pagkakasunod-sunod.

1. Ang mga pamagat ay may mga "Link" upang mabasa ninyo ng matiwasay at naayon sa pagkakasunod-sunod.

2. Maari kayong mag-bukas ng bagong "Link sa "New Tab" sa bawat pamagat o kaya pindotin ang pamagat at kung matapos gamit nalamang ang "Back icon" sa may "Upper right ng inyong monitor.

Ipagpaumanhin niyong na kailangan ninyo gamit ang mga nilalaman na may "Link" upang mabasa ng ang blog ng maayos ang MGA NILALAMAN.

Lunes, Enero 13, 2014

MGA NILALAMAN



Bilang ng Entry                            Pamagat

1.    Paghahandog
2.    Paalam
14.  Paglipat
29.  Muli Pagtipon Ng Mga Iskolastik
30.  Mga Bitin Na Alaala

Muli Pagtipon Ng Mga Iskolastik

Maraming tao na lumabas sa maynila noong  naging malinaw na magkakaroon ng matinding labanan sa maynila at ngayon unti-unting natatapos ang labanan nagsisibalikan sila. at ang mga iskolastik na kung umuwi sa ibat-ibang bayan ay bumabalik sa mga bahay heswita, kung meron pa na hindi na giba sa labanan, upang ipatuloy ang kanilang pag-aaral sa pagpapari. at marami silang ikinuwento saamin ukol sa kanilang mga naranasan. ang mga iskolastik na pumunta sa baguio ay nagtiis ng hirap. ang mga tropang amerikano ay hindi pa maka akyat sa mga bulubundukin ng baguio at noong naranasan ng mga heswita ang napakatinding pag-bomba sa engineering hill binalak nilang maglakad papunta sa kapatagan ng lungsod nilakad nila at tinawid nila ang mga bundok mula sa siyudad ng baguio hanggang sa bayan ng tubao, la union. doon nakita nila ang mga amerikano na ang may hawak sa bayan at may mga 10wheelers na amerikano na pumupunta sa maynila. kaya't nag hitch hike sila, si fr.juan ledesma ang mga brother na sina joe blanco, benny mayo, george gorospe ay nakarating sa maynila sa dugtong dugtong na pag hitch hike nila sa mga 10wheelers. sabi  nila na palundag lundag ang mga 10wheelers at malikot ang byahe, pero nakarating sila sa maynila noong dumating sila sa la ignaciana ang balita sa mga peryodiko ay namatay na si pres.franklin delano roosevelt.

Si godoy alingal ay kasama sa mga iskolastik na pinamumunuan ni bro.hernando maceda (hindi pa siya pari noon pero malapit na ang kaniyang ordinasyon) pumunta sila sa tila, laguna isang bayan na maliit at tahimik, pero may inulat si bro.alingal na isang pangyayari na nakabagabag sa kaniya. ang mga girilyero at mga makapili(mga pilipinong pumanig sa mga hapon) ay nasa masidhing paglalabanan isang araw may mga girilyerong nagdala  sa plaza ng isang makapili na nakagapos ang mga kamay sa kaniyang likuran. tinanggal ang kaniyang gapos at, habang nakatutok ang isang baril sa kaniya katawan , binigyan siya ng isang pala at inutusan siyang maghukay ng kaniyang sariling libinggan.  pinaupo siya sa gilid ng hukay at may isang berdugo na tinutok ang kaniyang baril sa batok at pinaputok. ang kaniyang bangkay ay lumundag at nadapa sa kaniyang libingan na siyang humukay. noong ikinukuwento ito saakin ni bro.alingal. may takot at pagka bagabag sa kaniyang tinig at, kaawaan tayo ng diyos si fr.alingal ay pinatay ng isang asesino sa kibawe, bukidnon. noong abril 13 1981.

Si bro. Abrogina ay bumalik sa kanyang bayan upang hintayin na humupa ang gulo ng giyera. kasama niya ang kanayang kapatid na isang seminaristang diosesano naghahanda silang bumalik sa kanilang pagaaral magpari pagkatapos ng gulo. Pero hindi sila nakauwi. nagakaroon ng sona sa kanilang bayan. Ang sona ay isang paraan ng mga hapon na ginagamit nila upang mahuli ang mga lumalaban sa kanila. at madalas nasasangkot pati ang mga inosenteng tao. Ganyan nasagkot si Bro. Abregina at ang kanyang kapatid.

Mayroon naman kaming balita ukol sa mga heswitang amerikano na nasa Los, Banos concentration camp. sinagip sila ng isang pangkat ng mga amerikano na mga para troopers at amphibian tanks. Ang mga paratroopers ay mga sundalong nagaatake mula sa itaas sa pamamagitan ng mga parachute. At ang amphibian tanks ay mga tanke  na maaring lumakad sa tubig o sa lupa. Isang umaga na hndi nila akalain na may mangyayaring ganito,  ang hangin at ang lupa ay napuno ng mga sundalo.at banayad na piangsasabihan sila,  "sumakay kayo sa mga tangke, at aalis tayo dito."sumakay sila sa mga tanke na bumaba sa lawa ng Bay at tumahak ng landas na patungo sa ibayong mga lupain. nakaupo sila sa itaas ng mga tanke kasama ng  mga tropa na sumagip sa kanila at hanggang nagyon ay patuloy na nakikipagputukan sa mga hapon na ayaw mawalaan ng mga bilanggo. Dala-dala ni Fr. Cullum ang kanyang mga nota sa Moral Theology at nahulog ito sa tubig. Lumundag siya sa tubig at sinagip ang kanayng mga nota at mayroong mga sundalo na sumagip kay Fr. Cullum.  Dinala sila sa munting lupa sa isang bahagi ng bilangguan na ginawa nilang isang lugar ng pahingahan ng mga naging bilanggo sa concentration camp. Doon nagbigay sila ng balita sa mga heswitang nasa maynila. doon ko narinig na namatay na si Fr. Mulry. Sabi nila na masaya sya kahit na may sakit sya. At syay palaging nagbibigay loob sa mga nalulungkot. nakatingala palagi ang kanyang diwa.

Mayroon akong isang kaibigan na ang pangalan ay Manuel De leon. Taga San miguel de mayumo, Bulacan. isang maliit na bata, tsinito at mabait sa akin. Noong bagong pasok ako sa Ateneo, lumapit sya sa akin at kinaibigan ako. naging Boyscout kami at, kapag may camping, kami ay siempre nasa parehong tent. kapag hating gabi na, ginigising kami ng lamig na gumagapang sa lupa at ng tuko na may mahiwagang tinig.Sya din ang nagturo sa akin ukol sa pagtutuli.  Isa sa mga lugar na pinagcamping namin ay isang kaparanan na malapit sa Hinulugang taktak. Ito ay isang talon ng malinis na tubig noong panahon na yun.

Pero ngayon matatapos na ang giyera at wala akong nababalitaan ukol sa kanya. pero pagkatapos ng mga limang taon nabalitaan ko na nung nagwawala ang mga hapon sa Pasay may mga hapon na isat-isay pinapasok ang mga bahay ng mga mamamayan.. Nakadama si Manuel ng pangamba  kayat sinabi niya sa kanyang nanay at sa kanyang kapatid na babae, " huwag kayong gagalaw dito, ako ang haharap sa kanila." narinig nila na may pumuwersa sa kanilang  gate. lumabs si Manuel at hinarap ang mga sundalo walang sinabi ang mga sundalo kung di pinatalab sa kanya ang kanilang mga bayoneta.

Mayroon yatang pinaabot sa akin si Manuel kamakailan lamang, may isang heswitang amerikano na pinakita sa akin ang isang numero ng Guidon para sa June 1941. kapapasok lamang ng maraming Atenista sa nobisyano ng mga heswita. May litrato ng bawat estudyante pumasok.at may maikling istorya ukol sa kanya. may litrato ako pero hindi masabing kung sino ang nagsulat ng maikling istorya ukol sa akin. ang istorya ay ganito : Si Roque Ferriols ay isang mabuting kaibigan. Sya ay  filius Mariae. noong kami ay nasa highschool sa ateneo nagaaral kami ng latin at ugali ng maraming istudyante na haluan ng latin ang kanilang mga sulatin. Noong nabasa ko itong mga kataga ukol sa akin, naririnig ko ang tinig ni Manuel sya lamang ang makakasulat ng ganyan ukol sa akin. Hindi ko sinabi sa kanya na minamahal ko si Maria pero sya ang nadama niya ito kahit na hindi ko sinabi.  Maraming salamat Manuel..

May paring SBD na kaibigan ang aming pamilya sya ay isang misyonero sa Mindoro.Ang pangalan niya ay Benito Rixner.  noong unang nagisnan ko sya ay misyonero sa pulo ng Lubang.. Noong kuwan inilipat sya sa Pinamalayan minsan bawat taon pumupunta sya sa maynila at dinadalaw kami sa aming bahay sa Sampaloc. Ang aking mga kaptid na si Dadan, Piti, at Nene ay magtutugtog ng piano para sa kanya at pinatutugtog nila ako ng byolin. nagluluto kami ng cake para sa kanya. Isang paring simple mapagkumbaba at mappagkawang gawa magkkwento sya ukol sa kanyang trabaho bilang misyonero. napansin ko na kapag nabisita niya kami at kapag umuwi na sya sa kanyang misyon palging meron syang naiiwan na katahimikan at kapayapaan sa aming kalooban. Hindi ako nagtatanong sa kanya ukol sa mga SBD at hindi niya sinusubukan akitin ako na pumasok sa SBD. pero nung nasa 4th year na ako at nakaapply na ako sa mga heswita at natanggap na ako at hinihintay ko na lamng ang araw ng aking pagpasok sa mga heswita binisita kami ni Fr. Rixner at bago sya magpaalam isinasantabi niya ako at sianbi niya, " alam mo maari ka yatang maging mabuting heswita." tugon ko, " nagapply na ako at tingggap na ako at papasok ako sa Mayo 30." at lumigaya ang kanyang mukha.

Maraming tao ang nagpapasyal sa Avenida Rizal nagsisimula ng magising ang mga pamilihan at kalakalan sa kalsada na sentro ng buhay sa maynila ang mga tao nagsasalubungan ang mga kaibigan ay natutuwa at nagugulat kung meron silang makitang kaibigan palaging maririnig mo ang mga tao na sumusigaw sa isa-isa, " buhay ka pa salamat sa dyos." Ako ay isang batang heswita na malapit ng matapos ang juniorate titingin-tingin ako at tatanga-tanga sa avenida rizal. biglang nakita ko isang paring German na matagal kong hndi nakita at matagal ko ng hindi naalaala.  pero ngayon parang may liwanag na suminag sa akin " Fr. Rixner!" " Roque!" nag kamayan kami at halos sumasayaw kami sa Avenida Rizal noong umuwi na ako ay pati ngayon habang sinusulat ko ito meron akong nadarama ko na nagiwan sya sa akin ng biyaya ng  katahimikan at kapayapaan.

Lunes, Hulyo 9, 2012

Mga Bitin na alaala

Ang alam namin ay tapos na ang labanan. Tahimik na ang maynila, pero naririnig namin araw at gabi ang mga ligaw na putukan, at, kung minsan, hindi gaanong ligaw na putukan.Bitin ang buhay namin, at nag iwan ng mga bitin na alaala.

Naglalakad kami sa paco, mga bahay na walang laman, parang mga kalansay ng mga patay. At si brother Pat Ceballos ay napabigkas sa tula ni John Keats,

 oh maliit na lungsod,
ang iyong mga landas
ay mananatiling tahimik
magpakailanman;
at ni isang kaluluwa
ay babalik
upang ibunyag
ang sanhi
ng iyong kalungkutan.

Akala nga namin na patay na patay na ang paco; akala namin na bagay na bagay sa paco ang tula ni Keats. Pero biglang kumatok sa aming tenga ang awit ng isang piyano. Sinasabi sa amin ng distrito ng paco: hindi ako tahanan ng mga patay. buhay pa ako. Sa mga kalsada na amoy kamatayan, naririnig namin ang musika ng buhay. Lumusot kami sa taft avenue, at pumunta kami sa harapan ng PGH. may bangkay ng isang nabubulok na kabayo. at ang isa sa amin ay sinabi, "hindi mo ba napapansin na mas mabaho ang bangkay na nabubulok na tao, kaysa sa bangkay na nabubulok na kabayo?" Tugon naman ng isa, "ang tao kasi ay espirito at laman. At kung namamatay ang tao, malungkot niyang nadarama na hindi siya kumpleto. Ang amoy ng tao ay kalungkutan ng pagkawala sa pinakamamahal na buhay ng katawan " Vita Corporalis maxime dilecta.

Sa harapan ng PGH, may isang hanay ng mga sundalong amerikano na nagpapahinga sa kanilang trabaho, na tinatawag nilang paglilinis sa mga gusali. Sapagkat may mga sundalong hapon na nagtatago pa sa mga gusali; at ang tingin sa kanila ng mga amerikano, ay na sila ay dumi na dapat walisin. May isang sundalo na ipinakita sa akin ang isang sulat. Sabi niya, "ito ay sulat sa akin ng kapatid ng nanay ko. Pumunta siya sa Pilipinas noong 1898, at ang kanilang landing barges ay makinis na sumampa sa kabuhanginan ng zambales. at ako naman at ang aking mga barkada, nitong taong ng 1945, ay nakahanap ng daungan sa zambales." "nabasa ko sa peryodiko na dumaong kayo sa zambales sa pamumuno ni Admiral kinkead. Siya ba ang iyong admiral?" "oo. hindi ba kataka-taka na ang admiral na nabasa mo sa peryodiko ay siyang namumuno rin sa amin?" at tugon ko,  "Alam mo ang aking tatay at nanay ay taga zambales. At minamahal namin ang mga karagatan ng zambales."

At ngayon lumipat kami sa ateneo sa padre faura; sapagkat iyon ang layunin ng aming biyahe. Meron kaming permiso sa mga amerikano na magipon ng kahoy sa mga sirang gusali ng ateneo, upang meroon kaming magamit bilang gatong para sa pagluluto namin, at ng aming mga refugees na nasa La ignaciana. Meron din naman pinahiram sa amin na open track ang mga amerikano, Upang mapuno namin ito ng aming gatong. At noong kami'y dumarating na naglalakad galing sa PGH gustong gusto ng mga dumarating mula sa ibang direksyon iyong open track na pinapahiram sa amin.


Sa ikatlong direksyon, dumarating ang isang heswita na naka bisekleta. kinakawayan niya kami sa isang hudyat na sinasabi hintayin ninyo ako. Ibig niyang makisama sa amin, nakita niya na nahuhuli siya kaya't humiram siya ng bisikleta sa La Ignaciana at hinabol niya kami. Tamang tama siya sa trabaho na aming gagawin sa araw na iyon.  Pero ngayon, kailangan niya ang isang tao na magsasauli ng bisikleta sa La Ignaciana kaagad. "Sino ang magsasauli ng bisikleta sa La Ignaciana?" inalok ko ang aking sarili. Tinanggap ko ang bisikleta. Pumunta ako sa PGH, tinawid ko ang taft avenue. Nahirapan ako ng kaonti na mahanapan ang kalye herran, sapagkat kahit ako ay tubong maynila, wasak na wasak ang ermita at malate at hindi ko mahalata kaagad kung saan ang mga bukana ng mga kalsada. Noong kuwan, nakapasok ako sa kalye herran at nagpatakbo ako sa mga pagitan ng mga sirang tahanan. Paminsan minsan meron akong naririnig na nagpuputukan. Mga sniper ba iyon? o ano? walang panahon upang matuklasan. Basta't magpatakbo ng pinakamabilis ng kaya mo. Sa kanto ng isang wasak na kapitbahayan, may isang sundalong amerikano. Kumaway ako sa kanya. Kumaway siya sa akin. Nung kuwan nakarating na ako sa lugar na maraming ng mga tao. Nagsisismulang mabuhay na magmuli ang maynila. Pero naalala ko na nung umaga, noong palabas na kami, meron kaming nakitang bangkay sa pasig line, Pero maraming tao naglalakad, walang pumapansin sa bangkay na ito. pero ngayon mga tanghali na, nagtataka ako kung meron nag-alaga sa bangkay. Nagpabagal ako sa pasig line. Nakita ko roon ang isang sundalong hapon na nakabulagta. nakilala kong sundalong hapon siya dahil sa kaniyang mga sapatos. Pero wala siyang ibang suot maliban sa sapatos. Siya ay hubo't hubad at ang kaniyang ari ay naka tayo. May nagsabog ng lupa sa kanyang katawan. at may nagtapon ng asyeteng itim sa kaniyang mukha. Pero kitang kita mo pa ang huling damdamin niya bago siya namatay. Ang mukha niya ay mukha ng isang bata na natatakot. Kung ano man ang huling nakita niya, ito ay ikinatakot niya. At may tinig na nagsabi  sa akin, huwag mong kalilimutan na pati ang mga hapon ay mga tao, Huwag mong kalilimutan iyan kailanman. Lahat ng mga tao ay tao. 

Sabado, Hunyo 23, 2012

Sa Katapusan Ng Bagong Simula Parin

Ibinahagi ko sa mambabasa ang ilan sa mga pangyayaring sa unang apat na taon ng aking pagkaheswita. Ito ang katapusan ng unang pamamahagi. At kung ibig ng diyos ibabahagi ko pa ang ilan sa mga pangyayari sa mga karugtong na mga taon. Pero bago ko simulan ito kailangan kong magbigay ng magandang alaala ukol sa katapusan. Ayon sa kasabihan ni HUSSERL na " akoy laging nagsisimula."
Noong naging mabagsik ang labanan sa maynila nawaglit lahat ng klase. pero natapos din ang labanan at kinailangan magkaroon ng balik-aral o review upang magkaroon kami ng examination. sapagkat ang mga heswita ay dapat magbigay ng ebidensya na nagaaral sila kahit na may giyera. at natuwa kami na magkakroon kami ng mga klase ng balik aral sa pamumuno ni Horacio. Ito ay taon ng Poietike, salitang griyego. poetika sa latin. maaring isalin, " daigdig ng mga makata." Pero mas malapit sa ugat ng kahulugan ng katagang poetike na sabihin na ang poetike ay ang daigdig ng mga manggagawa. Sapagkat ang makata o poietes ay isang mangagagwa. gumagawa sya ng mga magagandang salita. Pero ang salitang maganda na tinutukoy dito ay hindi mga mistulang matutunog na salita. Sa griyego ang magandang salita ay ang salita na bumubuhay sa nakikinig ang isang malalim na karanasan sa katotohanan. Ingles at latin ang ginagamit ni Horacio pero maliwanag na, sa kanya, ang daigdig ng mga makata ay  sinasakop ang lahat ng  wika. Na ang tula ay bunga ng malalim na pagpasok, pagtanggap, at ligaya sa talagang totoo, kailangan lamang ang matinding pagkagising.Latin man o ingles ang binabasa, hindi nakukulong sa mga letra ng libro. Nabubuhay ang mga letra at mga kataga at mga berso sa galing ng pagpapamulat ni Horacio. Dahil sa kanya, ang pumapaligid sa amin na katotohanan ay aming mas matinding nagigisnan.
May nagsabi na  ang paggamit sa pilpino sa mga klase ng ateneo ay bago pero naninindigan ako na ito ay bago at luma. Luma sapagkat ang mga nagigisnan ng tao sa katotohanan ay palaging nabubuhay kaya hindi masasabi "bago" kung hindi sinasabayan ng salitang "noong araw ganyan narin" at lalong mabuti sabihin na ang malalim na katotohanan ay hindi kailangan sabihn na bago o luma sapagkat ang totoo ay palaging bago at luma. Ayon sa sinabi ni San Agustin "O pagibig palaging sinauna at palaging sariwa kay bagal kong nahanapan ka."

Ang ginawa ni Horacio na materyal para sa huling examination namin sa juniorate ay isang listahan ng mga thesis ukol sa maganda at meron batay sa libro ni Maritain ART et scholastique.  Sa kathang ito ang makata ay lumalabas na isang mangagagwa ng salitang buhay na maaring magbuhay sa mga nakikinig at tumatangkilik ng isang mas buhay na pagdanas sa katotohanan. ibig ko sabihin ay na noong akoy nagsimulang magsulat sa filipino, napansin ko, na ang mga katagang filipino ay tumatalima sa aking ballpen ayon sa parehong prinsipyo, na ang mga katagang griyego ay tumatalima sa pluma ni Demosthenes.
Noong natapos na ang examination nagkaroon ng isang surpresa ang mga superiors para sa aming mga batang heswita binigyan nila kami ng dalawang linggong bakasyon sa isang maliit na baranggay sa Pampanga. Mahabang panahon na nakatira kami sa siyudad ng maynila, at ngayon magkakaroon kami ng dalawang linggong sa isang lubusan na patag na lupain. Dumaan kami sa mga bukid at kaparangan, sa mga sapa, at sa wakas nakarating kami sa isang malawak na ilog. Tumawid kami sa ilog at nakarating kami sa dalawang bahay kubo na titirahan namin sa dalawang linggo. Ang namumuno sa unang bahay kubo ay si Fr. Priestner, at ang namumuno sa ikalawang bahay kubo ay si Fr. Coffey.  Dala-dala namin ang aming mga banig unan at kumot, palayok, kaldero, plato, kubyertos at mga libro.

Kay sarap lumakad sa kaparangan. Kahit na gano kalayo ka lumakad patag pa din ang lupa.
At syempre namamangka kami at lumalangoy sa ilog. Isang gabi may mga magsasaka na dumalaw sa amin. Alalahanin mo, mambabasa, walang kuryente noon at ang ilaw namin ay kung minsan ay kandila kung minsan ay alitaptap at kung minsan ay buwan na malabo.. May kasamang silang bata, yung bata ay may mataas na boses. Tatawagin sya ngayon na Boy Suprano pero tinatawag syang tiple noon. Kinanta niya ang "kahit na gabing madilim sa libis ng nayon" bagay na bagay ang kanta sa aming kinaroroonan tapos meron syang kinanta na ballad ukol sa mga pilipino na lumalaban sa Bataan na natatalo, pero hindi nasisiraan ng loob. Tapos, may isang kanta na martsang masigasig at may nagsabi na kanta yun ng mga HUK.

Isang araw may isang  amerikanong catholic chaplain na dumalaw samin. At sabi niya na sa kanyang bayan ang ilog ay mas malawak kaysa sa ilog ng pampanga pagkatpos ng uuwi na sya sa kanyang unit sabi niya babalik ako sa chivitas de solata, yan ang tawag nya sa Maynila :isang lungsod na tigib sa tao noong araw pero ngayon wasak na  wasak at walang katao-tao.

Isang gabi naman may ilang mga juniors na binalak magkaroon ng kwentuhan ng mga  multo. Nagtipon sila sa isang sulok ng kaparangan at tinatakot nila ang isat-isa sa pamamagitan ng pamamahagi ng mga nakasisindak na kwento hangat sila'y nanginginig sa takot. Meron namang ibang mga juniors na binalak na patindihin ang takot ng mga kwentista sa pamumuno no Bro. Joe Blanco nagsuot multo sila sa pamamagitan ng mga kumot. Noong yung mga kwentista tumahak sa karinglan, sinalubong sila ng mga multo... at kay sarap ng kanilang pagloloko sa isat-isa. At nagkaroon kami ng santakrus de mayo na si Pats CEbayus ay si haring Konstantino. wala kaming reyna elena pero nagimbento kami ng isang kabalyerong tumulong kay reyna elena, ang brother na gumanap ng papel na ito ay si Bro. Eskaler.
Meron din kmaing isang peryodiko ng aming baksyon ang pangalan ay KUKAPA ang editor ay si Wado perpekto at kinuha niya ang pangalan ng peryodiko sa kasabihan pampanggo, " Kekapa." ako ay assistant editor. pagkatapos ng 2 linggo umuwi kami sa cevitas de solata 



Lahat ito ay ginagawa namin sa panahon ng taginit, pero naliligo kami sa ilog at pagkatapos umaakyat kami s pampang ng ilog tungo sa isang bomba na nagbibigay ng masarap at malamig na tubig. 

Sa buong dalawang lingo namin doon maaliwalas ang langit at hindi umulan pero gabi-gabi nauulanan kami ng kagandahan ng mga bituwin. At naaalala ko... Malagipko.. na yung sulok ng sampalok na aking kinalakhan ay wala pang kuryente ng bata ako, pero gabi-gabi tinitingala ko ang mga bituwin at tinatanong ko kay mamang, "meron bang mga bata na nakatira doon? at nagtatanong din ba sila sa kanilang nanay kung may mga batang nakatira dito sa ating bituwin?" Sa pagkat akala ko noon at inaakala ko rin ata ngayon na ang lupa ay bituwin.

Nagpaalam kami sa pampanga at bumalik kami sa Chivitas de solata upang magsimula ng  bagong yugto sa aming buhay. pero Meron kaming baon :dalawang mensahe at isang tula.

Ang unang mensahe ay galing kay Msgr. Piani : alalahanin ninyo mga bata kong kaibigan na naghahanda kayong magpari. Ang pari ay palaging tumitingin sa Diyos na nagpapaligaya sa  kanyang kabataan. 

Intro ibo ad altare Dei.
Adeum qui Laitificat juven tutem meam

Kahit na gaano katanda ang pari yan ang kanyang sinisigaw sa simula ng bawat Misa : aakyat ako sa altar ng Diyos, sa Diyos  na nagpapaligaya sa aking kabataan. Sa pagkat ang pari ay namamahagi sa hindi maaring wasakin na kabataan ng Diyos.

Ang pangalawang mensahe ay galing kay Horacio dela Costa :Hinihiling namin sa kanya na magbigay siya ng komperensiyang espiritwal. Pumayag siya. Pinaalala niya sa amin na hinaharap pa namin ang mahabang disiplina ng pag-aaral ng Heswita. Sa lahat ng mga araling ito, anuman ang magiging linya ninyo, huwag ninyong makakalimutan, aniya, na si Kristo ay nasa lahat at palagi nating kasalamuha. Sapagkat sa simula ang salita, at Diyos ang salita, at kung wala ang salita ay walang malalalang sa mga nilalang. Ang Salita ay naging laman.. si Kristo ang Salita. Siya ang kasalamuha natin sa lahat-lahat. Palagi. Pupunin niya ng isda ang ating mga lambat, kung magtitiyaga tayong magdamag.. nangingisda parin kahit na walang nahuhuli. Gagawin niyang alak ang ating tubig, kung gigiray-giray tayong manggagaling sa balon... pasan-pasan ang tapayan na hindi medyo puno, kundi tigib sa tubig. papakainin niya ang nagsisiksikang madla kung ibabahagi natin ang lahat ng kaunting meron tayo. ang ating tinapay at dalawang isda at ang tula ay ang susunod na pambungad sa metapisika :

Noong nakapasok na siya sa pintuan
yumayapak siya
sa malawak na lupain
na palayo ng palayo ang mga hangganan
sinusukuban ng langit na pataas ng pataas ang tuktok
ang mga laylaya'y palayo ng palayo
sinisikatan ng sariwang araw ang kabuoan.

 sa katapusan ng bagong simula pa rin.

Sabado, Hunyo 16, 2012

PAGBABALIK

Maraming tao na lumabas sa maynila noong  naging malinaw na magkakaroon ng matinding labanan sa maynila at ngayon unti-unting natatapos ang labanan nagsisibalikan sila. at ang mga iskolastik na kung umuwi sa ibat-ibang bayan ay bumabalik sa mga bahay heswita, kung meron pa na hindi na giba sa labanan, upang ipatuloy ang kanilang pag-aaral sa pagpapari. at marami silang ikinuwento saamin ukol sa kanilang mga naranasan. ang mga iskolastik na pumunta sa baguio ay nagtiis ng hirap. ang mga tropang amerikano ay hindi pa maka akyat sa mga bulubundukin ng baguio at noong naranasan ng mga heswita ang napakatinding pag-bomba sa engineering hill binalak nilang maglakad papunta sa kapatagan ng lungsod nilakad nila at tinawid nila ang mga bundok mula sa siyudad ng baguio hanggang sa bayan ng tubao, la union. doon nakita nila ang mga amerikano na ang may hawak sa bayan at may mga 10wheelers na amerikano na pumupunta sa maynila. kaya't nag hitch hike sila, si fr.juan ledesma ang mga brother na sina joe blanco, benny mayo, george gorospe ay nakarating sa maynila sa dugtong dugtong na pag hitch hike nila sa mga 10wheelers. sabi  nila na palundag lundag ang mga 10wheelers at malikot ang byahe, pero nakarating sila sa maynila noong dumating sila sa la ignaciana ang balita sa mga peryodiko ay namatay na si pres.franklin delano roosevelt.

Si godoy alingal ay kasama sa mga iskolastik na pinamumunuan ni bro.hernando maceda (hindi pa siya pari noon pero malapit na ang kaniyang ordinasyon) pumunta sila sa tila, laguna isang bayan na maliit at tahimik, pero may inulat si bro.alingal na isang pangyayari na nakabagabag sa kaniya. ang mga girilyero at mga makapili(mga pilipinong pumanig sa mga hapon) ay nasa masidhing paglalabanan isang araw may mga girilyerong nagdala  sa plaza ng isang makapili na nakagapos ang mga kamay sa kaniyang likuran. tinanggal ang kaniyang gapos at, habang nakatutok ang isang baril sa kaniya katawan , binigyan siya ng isang pala at inutusan siyang maghukay ng kaniyang sariling libinggan.  pinaupo siya sa gilid ng hukay at may isang berdugo na tinutok ang kaniyang baril sa batok at pinaputok. ang kaniyang bangkay ay lumundag at nadapa sa kaniyang libingan na siyang humukay. noong ikinukuwento ito saakin ni bro.alingal. may takot at pagka bagabag sa kaniyang tinig at, kaawaan tayo ng diyos si fr.alingal ay pinatay ng isang asesino sa kibawe, bukidnon. noong abril 13 1981.

Si bro. Abrogina ay bumalik sa kanyang bayan upang hintayin na humupa ang gulo ng giyera. kasama niya ang kanayang kapatid na isang seminaristang diosesano naghahanda silang bumalik sa kanilang pagaaral magpari pagkatapos ng gulo. Pero hindi sila nakauwi. nagakaroon ng sona sa kanilang bayan. Ang sona ay isang paraan ng mga hapon na ginagamit nila upang mahuli ang mga lumalaban sa kanila. at madalas nasasangkot pati ang mga inosenteng tao. Ganyan nasagkot si Bro. Abregina at ang kanyang kapatid.

Mayroon naman kaming balita ukol sa mga heswitang amerikano na nasa Los, Banos concentration camp. sinagip sila ng isang pangkat ng mga amerikano na mga para troopers at amphibian tanks. Ang mga paratroopers ay mga sundalong nagaatake mula sa itaas sa pamamagitan ng mga parachute. At ang amphibian tanks ay mga tanke  na maaring lumakad sa tubig o sa lupa. Isang umaga na hndi nila akalain na may mangyayaring ganito,  ang hangin at ang lupa ay napuno ng mga sundalo.at banayad na piangsasabihan sila,  "sumakay kayo sa mga tangke, at aalis tayo dito."sumakay sila sa mga tanke na bumaba sa lawa ng Bay at tumahak ng landas na patungo sa ibayong mga lupain. nakaupo sila sa itaas ng mga tanke kasama ng  mga tropa na sumagip sa kanila at hanggang nagyon ay patuloy na nakikipagputukan sa mga hapon na ayaw mawalaan ng mga bilanggo. Dala-dala ni Fr. Cullum ang kanyang mga nota sa Moral Theology at nahulog ito sa tubig. Lumundag siya sa tubig at sinagip ang kanayng mga nota at mayroong mga sundalo na sumagip kay Fr. Cullum.  Dinala sila sa munting lupa sa isang bahagi ng bilangguan na ginawa nilang isang lugar ng pahingahan ng mga naging bilanggo sa concentration camp. Doon nagbigay sila ng balita sa mga heswitang nasa maynila. doon ko narinig na namatay na si Fr. Mulry. Sabi nila na masaya sya kahit na may sakit sya. At syay palaging nagbibigay loob sa mga nalulungkot. nakatingala palagi ang kanyang diwa.

Mayroon akong isang kaibigan na ang pangalan ay Manuel De leon. Taga San miguel de mayumo, Bulacan. isang maliit na bata, tsinito at mabait sa akin. Noong bagong pasok ako sa Ateneo, lumapit sya sa akin at kinaibigan ako. naging Boyscout kami at, kapag may camping, kami ay siempre nasa parehong tent. kapag hating gabi na, ginigising kami ng lamig na gumagapang sa lupa at ng tuko na may mahiwagang tinig.Sya din ang nagturo sa akin ukol sa pagtutuli.  Isa sa mga lugar na pinagcamping namin ay isang kaparanan na malapit sa Hinulugang taktak. Ito ay isang talon ng malinis na tubig noong panahon na yun.


Pero ngayon matatapos na ang giyera at wala akong nababalitaan ukol sa kanya. pero pagkatapos ng mga limang taon nabalitaan ko na nung nagwawala ang mga hapon sa Pasay may mga hapon na isat-isay pinapasok ang mga bahay ng mga mamamayan.. Nakadama si Manuel ng pangamba  kayat sinabi niya sa kanyang nanay at sa kanyang kapatid na babae, " huwag kayong gagalaw dito, ako ang haharap sa kanila." narinig nila na may pumuwersa sa kanilang  gate. lumabs si Manuel at hinarap ang mga sundalo walang sinabi ang mga sundalo kung di pinatalab sa kanya ang kanilang mga bayoneta.

Mayroon yatang pinaabot sa akin si Manuel kamakailan lamang, may isang heswitang amerikano na pinakita sa akin ang isang numero ng Guidon para sa June 1941. kapapasok lamang ng maraming Atenista sa nobisyano ng mga heswita. May litrato ng bawat estudyante pumasok.at may maikling istorya ukol sa kanya. may litrato ako pero hindi masabing kung sino ang nagsulat ng maikling istorya ukol sa akin. ang istorya ay ganito : Si Roque Ferriols ay isang mabuting kaibigan. Sya ay  filius Mariae. noong kami ay nasa highschool sa ateneo nagaaral kami ng latin at ugali ng maraming istudyante na haluan ng latin ang kanilang mga sulatin. Noong nabasa ko itong mga kataga ukol sa akin, naririnig ko ang tinig ni Manuel sya lamang ang makakasulat ng ganyan ukol sa akin. Hindi ko sinabi sa kanya na minamahal ko si Maria pero sya ang nadama niya ito kahit na hindi ko sinabi.  Maraming salamat Manuel..

May paring SBD na kaibigan ang aming pamilya sya ay isang misyonero sa Mindoro.Ang pangalan niya ay Benito Rixner.  noong unang nagisnan ko sya ay misyonero sa pulo ng Lubang.. Noong kuwan inilipat sya sa Pinamalayan minsan bawat taon pumupunta sya sa maynila at dinadalaw kami sa aming bahay sa Sampaloc. Ang aking mga kaptid na si Dadan, Piti, at Nene ay magtutugtog ng piano para sa kanya at pinatutugtog nila ako ng byolin. nagluluto kami ng cake para sa kanya. Isang paring simple mapagkumbaba at mappagkawang gawa magkkwento sya ukol sa kanyang trabaho bilang misyonero. napansin ko na kapag nabisita niya kami at kapag umuwi na sya sa kanyang misyon palging meron syang naiiwan na katahimikan at kapayapaan sa aming kalooban. Hindi ako nagtatanong sa kanya ukol sa mga SBD at hindi niya sinusubukan akitin ako na pumasok sa SBD. pero nung nasa 4th year na ako at nakaapply na ako sa mga heswita at natanggap na ako at hinihintay ko na lamng ang araw ng aking pagpasok sa mga heswita binisita kami ni Fr. Rixner at bago sya magpaalam isinasantabi niya ako at sianbi niya, " alam mo maari ka yatang maging mabuting heswita." tugon ko, " nagapply na ako at tingggap na ako at papasok ako sa Mayo 30." at lumigaya ang kanyang mukha.

Maraming tao ang nagpapasyal sa Avenida Rizal nagsisimula ng magising ang mga pamilihan at kalakalan sa kalsada na sentro ng buhay sa maynila ang mga tao nagsasalubungan ang mga kaibigan ay natutuwa at nagugulat kung meron silang makitang kaibigan palaging maririnig mo ang mga tao na sumusigaw sa isa-isa, " buhay ka pa salamat sa dyos." Ako ay isang batang heswita na malapit ng matapos ang juniorate titingin-tingin ako at tatanga-tanga sa avenida rizal. biglang nakita ko isang paring German na matagal kong hndi nakita at matagal ko ng hindi naalaala.  pero ngayon parang may liwanag na suminag sa akin " Fr. Rixner!" " Roque!" nag kamayan kami at halos sumasayaw kami sa Avenida Rizal noong umuwi na ako ay pati ngayon habang sinusulat ko ito meron akong nadarama ko na nagiwan sya sa akin ng biyaya ng  katahimikan at kapayapaan.

Huwebes, Hunyo 14, 2012

Tanghaling Tapat

     Isang umaga na walang ulap ang langit, pumunta kami sa Mandaluyong upang sumakay sa isang trak na papunta sa kalye San Marcelino. Ang nangangasiwa sa trak ay mga relihiyosong Vincentian. Si Bro. Araneta ay gustong tulungan sila. Ang trak ay dumadaan sa mga kalsada ng Maynila na nasakop na ng mga Amerikano. Pero sa kanilang pagsakop ay may naganap na matinding pagkawasak; mga bahay na walang atip at dingding at wala nang taong naninirahan doon. Nakarating kami sa kalye San Marcelino, sa simbahan ng mga paring Vincentian. At sa isang gusali na noong panahong iyon ay seminaryo nila ngunit sa mga huling araw ng giyera ay naging lugar ng mabagsik na labanan. Noong dumating kami doon nakikita namin na may mga tao na nagtatrabaho sa funeraria na inuupahan ng army ng mga Amerikano upang linisin ang gusali ng mga bangkay ng mga sundalong Hapon. Nakita namin na hinahagis nila ang mga bangkay sa bintana ng gusali, at nawawasak pag tama sa lupa. May mga taong pinapanuod ang ginagawang paghagis ng mga bangkay. At may sundalong Amerikano na pinagsasabihan sila: "lumayo kayo sa mga nahuhulog na bangkay: ang marami sa kanila ay may granada sa bulsa, at kapag nagkasagupaan na ang lupa at bangkay baka sumabog ang granada at masaktan kayo".
     Noong sumama ako sa pangkat patuloy sa San Marcelino hindi ko alam kung ano ang layunin ng aming pagpunta, at hanggang sa kami'y dumating doon ay hindi ko padin alam kung ano ang aming gagawin. Pero sinundan ko ang mga taong papunta sa isang direksyon at sabi ko sa loob loob ko ay siguro pupunta kami sa lugar ng aming trabaho. Patuloy kaming lumakad at tumigil sa esterong umaagos sa tabi ng gusali. May masangsang na amoy, amoy ng kamatayan. Yung estero ay marumi at hindi ko makilatis kung ano ang nasa estero. Nakatayo ako sa tabi ng estero kasama ang isang Bro. na heswita. Mayroon siyang tinuro na isang bagay na medyo nakalubog sa estero at sinabi niya "pari yon". Pagkatpos ay may isa pang bangkay. May sugat ito at sinabi ng aking katabi "tama iyan ng bala ng machine gun". Tinuro ng isang Vincentian ang isang bangkay na may nakasuot na bagong sapatos at sinabi niya na "iyan si bro. namin na nakatatanggap lamang ng isang regalo na bagong sapatos". At nakita kong may isang taong nakasutana na nakalubog sa estero at may mga ibang taong naka sutana din at matagal nang nakababad sa tubig. Noon lamang ako natauhan na may mga relihiyosong Vincentian na pinatayo at pinaharap sa estero. Sampu sila, minachine gun, at nahulog sila sa estero. Matagal na panahon bago dumating ang sapat na kapayapaan upang maharap ng mga tao ang malungkot na trabaho ng paglibing sa kanila. Agnas na ang kanilang mga katawan kaya't nang aming inililipat ang mga bangkay mula sa estero patungo sa wheelbarrow na magdadala sa mga bangkay sa isang hukay na nasa likod ng simbahan ng San Marcelino na nilagyan ng mga bato at pinatungan ng galvanized iron. Pagkatapos pinatungan ng banig sunod ang mga bangkay at sa huli ay tinabunan na ng lupa. Bilang saksi sa pagasa ng mga namatay kay Kristo na hinihintay sila ng buhay na walang hanggan. et expecto resurrectionem mortuorum et vitam venturi saeculim. Ang mga bangkay na naagnas na ay nagkaka pira piraso. Kung minsan hindi namin nakikita ung bangkay dahil natatakpan ng mga uod. Noong dumaan ang isang wheelbarrow na may taglay na isang bangkay bangkay, may narinig akong isang taong nagsabi na "yan si Fr. Fernandez" at naalala ko noong September 27, 1940, noong nagkaroon ang mga heswita ng celebrasyon ng pagpapasalamat sa ikaapat na daang taon mula sa ginawang kumpirmasyon ni Papa Pablo III sa kapisanan ni Hesus, nagkaroon ng tahimik pero maligayang celebrasyon ng pagpapasalamat ang mga heswita sa simbahin ni san ignacio sa intramuros. At ang mga Vincentians ay tinulungan ang mga heswita sa kanilang pagdiriwang. Si Fr. Fernandez, nagbigay ng isang sermon ng papuri kay san ignacio at sa kanyang pagtugon sa tawag ng grasya ng Diyos. At ngayong sa simula ng taong 1945 inililibing namin siya kasama ng kanyang mga kapatid sa kanilang kapisanan relihiyoso. Ito ang aming pagpapasalamat sa pagtulong ng mga Vincentians sa aming celebrasyon noong 1940.  May isang catholic chaplain ng American army na ginaganap ang magalang na pagtalaga sa mga patay sa awa ng butihing Diyos.
     Tanghaling tapat na ngayon at biglang nakarinig kami ng ugong ng maraming kulog. Tumingala kami at nakita namin na wala ni isang ulap sa langit. Nanggagaling ang ugong sa gawing silangan ng langit. Ito ang direksyon ng bayan ng marikina. Meron pang mga lungga ang mga hapon sa mga bulubundukin ng lambak ng marikina at kalooban ng mga amerikano na durugin ang mga ito upang masakop nila ang buong pulo ng lungsod. Kayat nagpadala sila ng sunod sunod na pangkat ng B25 na lumipad sa ibabaw ng marikina. Kapag nakapagbigay ng hudyat ang mga eroplanong namumuno sabay sabay na bumubukas ang mga tiyan ng B25 at sabay sabay nahuhulog ang mga bomba. Kapag nagsagupaan ang mga bomba sa lupa may ugong ng libo-libong kulog. 

Kailangan na naming umuwi sa La Ignaciana. Walang sasakyan at ang daan ay isang kalsada na magkabilang gilid ay may mga sunog na punong kahoy na walang dahon. Bata kami at naniniwala kami na malakas kami ngunit tao din kami at nauuhaw kami. Nakita namin ang isang Amerikanong sundalo na may malaking canteen na nakabitin sa kanyang balikat. Sabi ko kay Bro. Araneta, "maari bang makahingi tayo sa kanya ng tig-isang lagok ng tubig? isang lagok lamang ang bawat isa". akala ni Bro. Araneta na isang mabuting mungkahi iyon kaya't nilapitan niya ang sundalo at sinabi niyang "kami ay galing sa paglibing ng mga patay at  malayo ang aming lalakarin, maaari mo ba kaming bigyan ng isang lagok ng tubig  bawat isa?". akala rin ng Amerikano na isang mabuting mungkahi ito kaya't binigyan niya kami ng tig- isang lagok ng tubig, at dahil mainit din ang sikat ng araw ay mainit din ang laman na tubig ng canteen. Pero sa aming matinding uhaw ang tubig na galing sa mainit na canteen ay kay sarap! 

Sa wakas ay nakarating din kami sa La Ignaciana at noong naghuhubad kami sa tabi ng ilog dumaan si Fr. Selga at tinanong niya, "saan kayo nanggaling?". sabi namin, "galing kami sa paglibing ng sampung paring Vincentian". sabi ni Fr. Selga, "hindi pari silang lahat, meron ding mga brothers". ipagdasal natin sila. Nagdasal kami at pagkatapos lumundag sa ilog.




*4Y0